[Tản mạn] Bài hát nào cho Áo dài Hà Bắc?

[Tản mạn] Bài hát nào cho Áo dài Hà Bắc?
 (blog Quang Hiển)

5

Mình chưa bao giờ viết truyện mà chọn một bài hát làm chủ đề cho truyện. Người đọc thấy truyện hợp với bài nào thì cứ nghe bài đó, còn không nghe nhạc cũng không sao. Nhưng hôm nay, mình muốn nêu ra một vài bài hát mà mình đã nghe khi viết “Áo dài Hà Bắc”. Không có bài nào tạo cảm hứng trực tiếp cả, chỉ là vô tình gợi lên không khí chung chung, giông giống bối cảnh trong truyện thôi. Các bạn chưa nghe bài nào thì có thể tìm trên youtube, bảo đảm đầy đủ hết.

Em Tôi (Sáng tác: Thuận Yến; Trình bày: NSƯT Thanh Lam)

Mình mê “Em Tôi” từ lần đầu tiên nghe được trên ti-vi, hình như là chương trình Bài Hát Tôi Yêu. Mê từ khi chưa mê Thanh Lam, chỉ đơn giản vì tiếng đàn nhị da diết quá. Đàn gì mà lạ, đưa vào nhạc Nam Bộ “Dạ cổ hoài lang” cũng hợp, mà vào bài Bắc Bộ này cũng hợp. “Em Tôi” phảng phất mùi xưa cổ, nhưng không hề lỗi thời mà trái lại, rất “tân nhạc.” Giọng Thanh Lam kéo não nề cũng như đàn nhị, và bản live của cô trong chương trình “Lam Xưa” là một trong những màn biểu diễn mình thích nhất của nhạc Việt.

Từng nghe “Em Tôi” rất nhiều khi viết về Thuỵ Kha. Có đôi khi thấy Lê Hiên trong đó, nhưng chủ yếu là Thụy Kha.

Chú thích một chút là mình rất không thích bản của Anh Khang và Thùy Chi, có lẽ vì trót mê Thanh Lam quá.

Dạ Cổ Hoài Lang (Sáng tác: Cao Văn Lầu; Trình bày: Hương Lan)

Chắc các bạn thấy lạ vì mình nghe bài này mà lại có cảm hứng viết “Áo dài Hà Bắc.” Bài này rặt Nam Bộ, lời nhạc cũng không có gì liên quan đến truyện cả, cùng lắm là khiến mình nhớ tới Bùi Việt thôi, nhưng mình đặc biệt mê từ dạo nghe bản cô Hương Lan hát có đủ mặt đàn bầu, đàn nhị là hai nhạc cụ vô cùng “gợi tình” với mình.

Đào Liễu (Sáng tác: Quốc Trung; Trình bày: Tân Nhàn)

Mình không nghe “Đào Liễu” nhiều vì chưa có đủ kiến thức để thưởng thức chèo, nhưng bài này khá ám ảnh. Bài này mình nghe sau khi được một độc giả gợi ý.

Mây Trắng Bay Về (Sáng tác: Quốc Trung; Trình bày: NSƯT Thanh Lam)

Thêm một bằng chứng cho việc mình yêu giọng hát Thanh Lam vô cùng. :) Chắc ai yêu giọng hát cô cũng nhớ về một thời Quốc Trung – Thanh Lam với album “Mây Trắng Bay Về” quá hay, quá ám ảnh, quá mê hoặc.

Thấy cả Thụy Kha và Lê Hiên trong này.

Thụy Kha ở đoạn:

Nơi bao nhiêu thương yêu xa xăm,
xa xăm cuối trời
Nơi hương cau đêm đêm bâng khuâng,
bâng khuâng ngóng đợi
Nơi trong mơ,
trong mơ em theo về cùng anh
Như đang bay đang bay
vuông khăn lụa Hà Đông

và Lê Hiên ở đoạn:

Một miền quê trong xanh
Hương lúa thơm nồng nàn
Một dòng sông quanh quanh
Ôm ấp lũy tre làng

Người Ở Người Về (Sáng tác: Lê Minh Sơn; Trình bày: Thanh Lam)

Thanh Lam trong nhạc Lê Minh Sơn là Thanh Lam mình yêu thích thứ hai sau Thanh Lam trong nhạc của Quốc Trung. Không biết có bạn nào còn nhớ đêm hè mà Thụy Kha tìm gặp Nguyễn Cảnh ở ao sen ngoài Hà Bắc? Tất cả đều được lấy cảm hứng từ:

Trong đêm phiêu diêu,
Mắt em long lanh,
Tình ơi! tình ở, tình về.
Vẫn biết chia tay nhưng trong lòng còn men say
Đẫm ướt trong đêm hương cỏ ngàn trời
Trời cao cao quá.
Đất rộng rộng quá.
Em tôi bé nhỏ.
Mà sao không ôm em được như ôm đất trời,
Ngày xưa là thế!
“Lời nguyền còn đó quan họ không lấy nhau
Xin hẹn nhau kiếp sau
Nhưng lòng vẫn muốn người ở người về.”

Không hiểu sao rất thích cụm “người ở người về”. Không phải là lời van nài “người ở đừng về” như tên một bài hát khác, mà là “người ở người về”. Nghe tĩnh lặng hơn, mà lại thấm thía hơn.

Điệu Buồn Phương Nam (Sáng tác: Vũ Đức Sao Biển; Trình bày: Hương Lan)

Thêm một bài hát về miền Nam vì giọng hát Hương Lan quá ngọt ngào. Nỗi buồn của người Nam (hay đúng hơn là miền Tây) sâu dài như tiếng ngân của cô Hương Lan vậy. Có một câu trong bài mà mình thấy đúng với hầu hết người Việt Nam và có lẽ là những nhân vật trong truyện, dù là người Nam hay người Bắc, đó là

Về phương Nam ngắm sông ngậm ngùi,
Thương những đời như lục bình trôi

Đời của nhiều người đúng thật như lục bình trôi, dân ca miền Bắc có bài “Bèo Dạt Mây Trôi” cũng có ý tương tự thế này. Không chỉ phụ nữ mà còn là cả nam giới vì đàn ông, dù hay tự hào về khả năng của mình tới đâu, thì vẫn có rất nhiều lúc không điều khiển nổi dòng chảy đời mình.

Cảm ơn các nhạc sĩ và ca sĩ đã nêu trên. Nghe tác phẩm của họ mà thấy Tiếng Việt đẹp vô cùng. Mình không chọn bài hát nào cho “Áo dài Hà Bắc”, cũng không có ý định chọn, chỉ cảm thấy may mắn khi tìm được một chút đồng cảm về nét đẹp văn hóa Việt. Thuần Việt bao nhiêu, lai tạp bao nhiêu thực ra không quan trọng; mình không muốn đào bới lịch sử, chỉ đơn giản là thấy yêu và trân trọng áo dài, đàn bầu, đàn nhị mà thôi.

(blog Quang Hiển)